Galvaniz, korozyona karşı metalin “Çinko” ile kaplanmasıdır. Galvaniz kaplama 2 şekilde yapılır, birincisi Elektro Galvaniz ile kaplama ikincisi Sıcak Daldırma Galvaniz ile kaplamadır. Sıcak daldırma galvaniz yöntemi ile ergimiş halde bulunan çinko (460C°) içerisine malzeme daldırılarak kaplama işlemi yapılır. Bu şekilde oksidasyon önlenerek metallerin ömrü uzar, hava teması kesilmesi paslanmayı önlemiş olur. Oksijen metalle etkileşime girerek aşınmalara neden olur (pas) ve katmer katmer parçalar metalden ayrılır, metalin dayanımı düşer, görüntü kirlileşir. Paslanma sadece görüntü bozukluğu değildir aynı zamanda metali aşındıran bir kimyasal reaksiyondur. Galvaniz ile kaplamada metal üzerinde bir nüfusiyet oluşturulmuş olur, bu nüfusiyet metalin her köşesine, içine, yüzeyine, boşluklara işler. Galvaniz, demir yada çeliklere uygulanır. Metale, çinko kaplanarak aşınma direnci arttırılır. Paslanmayı önlenmenin en iyi yolu kaplama uygulamasıdır. Kaplama kalınlığı her geçen yıl azalarak kayba uğrar yani çinko her yıl belli miktarlarda yok olur bu da ömrün daha önceden tespit edilmesini sağlar. Çinko demir ya da çelikten daha reaktif olduğu için, ilk olarak çinko galvaniz kaplama korozyona uğrayarak alt katmanda bulunan demir ya da çeliği korur.
Elektro galvaniz kaplama yöntemi, elektrolitle dolu bir kazanın içine 2 adet elektrot daldırılır bunlar Anot ve Katot elektrotlarıdır. Anot elektrotuna çinko (ZN), katoduna ise kaplanacak malzeme bağlanır. Yüksek akım, düşük gerilim üreteci ve redresör ile elektrik verilip anottan elektron koparılıp katoda yani malzemenin yüzeyine yapışması sağlanır. İşlem sonucunda pasivasyon yapılarak kaplamanın kalıcı olması sağlanır ve kaplama işlemi bitirilir. Elektro Galvaniz ile malzemenin özellikleri değişmez, kaynak yapılabilir fakat sıcak daldırma yönteminde metalik değerler değiştiği gibi kaynak yapılamaz. Elektro Galvanizde kaplama kesinlikle kalkmaz, sıcak daldırma galvaniz de ise kaplama kalkabilir. Elektro galvanizde kaplama “SAF” Çinko ile yapılır, daldırma galvanizde ise Alaşım Çinko ile yapılır.
Sıcak daldırma galvaniz kaplama işlemi, demir ve çelik malzemelerde daha ekonomik, uzun ömürlü, kaliteli kaplama yöntemidir. Malzemelere galvaniz kaplanarak ömrünü yaklaşık olarak 30 yıla yakın arttırmış oluruz. Yüzey kaplama yöntemlerinde en çok kullanılan kaplama işlemi galvaniz kaplamadır ve hiçbir bakım gerektirmez. Sıcak daldırma galvaniz yöntemlerinin en büyük dezavantajlarından birisi “Kaynak Yapılamaz” olmasıdır ayrıca parçaların teker teker galvanizlenmesi gerekir, montaj yapılmadan galvanizleme yapılmalıdır. Galvaniz kaplamaya örnek olarak: Civatalar, somunlar, dirsekler, rekorlar, nipeller, saplamalar, redüksiyonlar, borular, dişliler, pullar, rondelalar, teller, gemi çapaları, tank, menteşe, konstrüksiyonlar, inşaat malzemeleri vs. verilebilir. Malzeme Galvaniz kaplandıktan sonra kalınlık ölçme cihazı (manyetik) ile kaplama kalınlığı ölçülür ve Tahribatsız muayene ölçüm aletleriyle de testleri yapılır.
Her türlü yapı çelikleri, düz karbon çelikleri, düşük alaşımlı çelikler, dövme, demir ve çelik dökümler galvanizlenebilir.Dökme demirler ( gri, sfero) galvanizlenebilir ancak yüzeylerindeki kum ve karbon kalıntılarını uzaklaştırmak, temiz ve pürüzsüz bir yüzey elde etmek için kumlama işlemine tabi tutulmalıdır.Lehimli, pirinç ve bronz kaynaklı, aluminyum perçinli ürünler galvanizlenmez. Galvaniz kaplama, çelik ve 450°C de sıvı haldeki çinko ile metalurjik reaksiyon sonucu oluşur. Çelik metalurjisi ve yüzey durumu, oluşan kaplamanın görünüm, kalınlık ve tokluk, bağlılık, kırılganlık ve sertlik gibi özelliklerine etki eder.Çoğu yapı çelikleri bünyesinde düşük seviyede alaşım elementleri içerir.Çinko – çelik reaksiyonunda kaplamayı oluşturan ana element demirdir. Saf demirin çinko ile reaksiyonu düşüktür. Bu nedenle çok düşük alaşımlı çeliklerde oluşan kaplama, standart kalınlık değerlerinin altındadır.
Çeliği korozyondan uzun süreli, etkili ve ekonomik korumada SDG kaplama kendi başına yeterlidir. Ancak,
- Estetik açıdan görünümüne renk katmak,
- Kullanım ömrünü artırmak,
- Kamuflaj veya güvenlik amaçlı,
- Saldırgan ortamlarda ek koruma sağlamak amacı ile galvanizli yüzeyler boyanabilir.
Dubleks kaplamanın kullanım ömrü, boya ve galvaniz kaplamanın sağladığı korumaların toplam ömründen en az 1.5 kat daha fazladır.
Çelik yüzeylere boya yapışkanlığı iyidir. Ancak galvanizli yüzeylere boya yapışkanlığı zayıftır. Galvanizli yüzey temizlendikten sonra direk boya uygulandığında kısasa bir süre sonra atmosferik koşullarda boya ve galvaniz kaplamanın farklı genleşmeleri ve boyanın altına nem girmesi sonucunda galvanizli yüzeyde oluşan çinko korozyon ürünleri (çinko hidroksit, çinko karbonat vb.) boyayı galvanizli yüzeyden kaldırır ve boya dökülür.
- Yüzey temizleme
- Alkali yağ alma banyosunda yüzey temizleme
- Ön kaplama
- Yeni galvanizlenmiş ürünler için; T-Wash (bakır tuzu içeren çinko fosfatlı solüsyon)
- Yüzeyi atmosfer şartlarından etkilenmiş galvanizli ürünüler için; etch primer
- Yüzeyde çinko korozyon ürünleri oluşturarak
- Kumlama yöntemi ile yüzeyin pürüzlendirilmesi (metal bilya kullanılmamalı, toz halinde aşındırıcı, köşeli kum taşı)
- Boyama
- Ön kaplama kuruduktan sonra boya uygulanır. Uygulanan boya çinko ile uyumlu benzer termal özelliklere sahip olmalıdır. Epoxy türü boyalar, vinil akrilik boyalar, mikalı demir oksit bazlı boyalar kullanılabilir.